Tarixçilərimiz Stepan Şaumyanın  öldürülüb-öldürülmədiyi barədə yekdil rəyə gələ bilmirlər .
   Fikir ayrılığının yaranması səbəbsiz deyil.Bəzi tarixçilər hesab  edir ki,daşnak lideri Stepan  Şaumyan 26 Bakı komissarları ilə eyni vaxtda - 1918-ci il sentyabrın 20-də güllələnib.Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Tarix İnstitutu və  onun rəhbərliyi isə  hesab edir ki,Şaumyan Ağcaqum çölündə  öldürülməyib.O, Hindistana gedib , uzun  illər orda yaşayıb və elə orada dəfn edilib.
   Maraqlıdır ki,Şaumyanin taleyində Hindistan  "izi" haradan qaynaqlanıb? Bu ehtimal necə yaranıb?

Bu  gün aprel işğalına görə Nərimanovu ittiham etmək nə dərəcədə düzgündür?

Bu  suala ən dəqiq  cavabı Nəriman Nərimanovyn özü  verə  bilərdi. O, Leninə  məktubunda yazırdı:

Əziz Vladimir İliç!

Əli Vəlioğlu

Uşaq idik. Boy atdıq. Yavaş-yavaş cavanlaşdıq. Kəndimizi yaşlılarla, dünyagörmüş qocalarla dolu gördük. Elimizin sözü-söhbəti idilər. Keçmişlərdən danışan, gələcəkdən xəbər verən, inamımız, güvəncimiz, məsləhət, nəsihət və ümid yerimiz idi onlar. Kəndin toyunun da, yasının da ağası, sevincinin, faciəsinin də arxa-dayağı olan qocalar - elin bütün ağrısına-acısına sinə gərən, şənliyinə toy-düyününə çiyin verən qocalar. Birgə durub, birgə oturardlar. Dərdləri bir, söhbətləri bir olardı. Nüvədinin Məscid düzündə, anbarın qabağındakı Niftəli Bəyin köşgünün batmış damının divarı üstündə axşam edərdilər günlərini. Uşaq vaxtı da, cavanlıq dövrümüzdə də biz də tay-tuş kimi onlara qoşular, şirin söhbətlərindən doymazdıq, nahar, axşam yeməyi yadımıza düşməzdi sanki.

  Əliyevi  hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq üçün göstərilən yöndəmsiz   cəhdlər yalnız Əliyevi  hakimiyyətə  yaxınlaşdırırdı.
    Bakıda onu  qeydiyyata  götürməkdın  imtina edilməsi, əlbəttə, Heydər  Əliyevə  ağır  bir  yara  vurdu.Bu yara  hələ  uzun  müddət sızlamış və  qaysaq bağlamamışdı .Şəhərdə nəhəng tikinti işlərində bu qədər  qüvvə və vaxt sərf  etmış, şəhərin yenidən qurlumasınının  təşəbbüsçüsü  olmuş, üstəlik, bu  yenidənqurmanın  planını Moskvada saysız - hesabsız nazirliklərdə  bəyəndirmək  üçün olmazın  əziyyətlər çəkmiş  bir  çəxsin  ən kiçik  mənzildə  belə  yaşamağına razılıq verməmişdilər.Şəhərin on mikraaroyununda və Əhmədli adlanan cox  böyük yaşayış  massivində onun  üçün  mənzil  tapılmamışdı.